Język programowania BASIC kończy 60 lat

Poniżej tłumaczenie artykułu, który napisano na rocznicę powstania języka BASIC.

 

LINIA-PO-LINII -

Język programowania BASIC kończy 60 lat.

 

Łatwy w użyciu język, który napędzał komputery Apple, TRS-80, IBM i Commodore, zadebiutował w 1964 roku.

Sześćdziesiąt lat temu, 1 maja 1964 roku, o 4 nad ranem, w Dartmouth College rozpoczęła się cicha rewolucja w informatyce. Wtedy to matematycy John G. Kemeny i Thomas E. Kurtz z powodzeniem uruchomili pierwszy program napisany w nowo opracowanym przez nich języku programowania BASIC (Beginner's All-Purpose Symbolic Instruction Code) na uczelnianym komputerze mainframe General Electric GE-225.

Nie wiedzieli, że ich dzieło zdemokratyzuje informatykę i zainspiruje kolejne pokolenia programistów w ciągu następnych sześciu dekad.

 

Czym jest BASIC?

W swojej najbardziej tradycyjnej formie BASIC jest interpretowanym językiem programowania, który działa linia po linii, z numerami linii. Typowy program może wyglądać mniej więcej tak:

10 PRINT "JAK MASZ NA IMIE?"
20 INPUT N$
30 PRINT "WITAJ, ";N$

Programy mogły przeskakiwać między wierszami za pomocą poleceń takich jak GOTO, co często prowadziło do prostych zapętlonych programów tworzonych przez początkujących, które wypełniały ekran powtarzającymi się słowami. Można też szybko napisać program liczący w górę do nieskończoności, taki jak ten:

10 LET X=X+1
20 PRINT X
30 GOTO 10

Obecnie większość języków programowania wykorzystuje różne rodzaje paradygmatów strukturalnych (takich jak funkcje i programowanie obiektowe), ale łatwa do zrozumienia składnia języka BASIC, z prostymi angielskimi słowami kluczowymi, okazała się popularna i łatwa w użyciu dla początkujących.

Droga do języka BASIC

Zanim wczesne komputery stały się małe, niedrogie i "osobiste", były trudne w użyciu. Początkowo programowanie komputera wymagało dosłownego łączenia przewodów, a następnie przełączania przełączników, a nawet dziurkowania papierowych kart. Z czasem inżynierowie opracowali sposoby na oderwanie niskopoziomowych operacji programowania od bardziej przyjaznego interfejsu. W tym miejscu pojawiają się języki programowania.

Przed BASIC-iem, języki programowania takie jak Fortran, Algol i COBOL okazały się skomplikowane i były używane głównie przez profesjonalistów. Kemeny i Kurtz dostrzegli potrzebę, aby amatorzy, którzy nie byli inżynierami komputerowymi, również mogli korzystać z komputerów. Ich podróż do stworzenia bardziej przyjaznego dla użytkownika języka rozpoczęła się w 1956 roku od Dartmouth Simplified Code (DARSIMSCO), a następnie Dartmouth Oversimplified Programming Experiment (DOPE). Podczas gdy DOPE okazał się zbyt prosty, aby być użytecznym, wnioski wyciągnięte z tych projektów wpłynęły na rozwój BASIC-a, który rozpoczął się w 1963 roku.

W tym samym roku Kemeny złożył wniosek o grant National Science Foundation na sprowadzenie komputera GE-225 do Dartmouth i zbudowanie pierwszego w pełni funkcjonalnego systemu ogólnego przeznaczenia z podziałem czasu. Pomimo wątpliwości recenzentów co do jego planu wykonania pracy z grupą studentów, Kemeny zapewnił sobie finansowanie.

Wraz z Kurtzem i grupą studentów, Kemeny zbudował system podziału czasu, aby otworzyć dostęp do komputera dla wszystkich w Dartmouth. Prostota i moc BASIC-a szybko uczyniły go ulubionym wśród studentów i wykładowców.

 

BASIC przechodzi na PC

W ramach umowy zakupu komputera GE 225, Kemeny, Kurtz i inni zbudowali wcześniej system operacyjny z podziałem czasu dla General Electric. BASIC działający na tym systemie operacyjnym umożliwił uczelniom, szkołom średnim i osobom prywatnym w całym kraju łączenie się z komputerami mainframe i pisanie programów przy użyciu tego języka. Wpływ BASIC-a zaczął wykraczać daleko poza kampus Dartmouth.

W 1975 roku Paul Allen i Bill Gates zaadaptowali język na komputery osobiste, takie jak Altair 8800, rozszerzając jego zasięg na nową grupę właścicieli małych komputerów i zakładając Microsoft. W 1976 roku Steve Wozniak opracował od podstaw interpreter języka BASIC dla Apple I, wykorzystując metody samouka i minimalne zasoby. Rok później przekształcił go w Integer BASIC (BASIC dla liczb całkowitych) dla Apple II, a BASIC (jako Applesoft BASIC) pozostał kluczową częścią Apple II przez cały okres eksploatacji platformy.

Pod koniec lat 70. i na początku lat 80. BASIC nadal odgrywał znaczącą rolę jako interfejs programowania i quasi-system operacyjny dla popularnych komputerów domowych, takich jak Atari 800, TRS-80, Commodore VIC-20, Commodore 64, TI-99/4A, BBC Micro i IBM PC, gdzie był preinstalowany w pamięci ROM jako część systemu operacyjnego lub dostarczany jako łatwo dostępne środowisko programistyczne. Wczesne magazyny komputerowe, takie jak Compute! drukowały listy kodów BASIC, które można było wpisywać wiersz po wierszu.

 

BASIC dzisiaj

Dziś BASIC pozostaje popularny w hobbystycznych kręgach retrokomputerów, ale niewielu używa go jako praktycznego języka. A jednak nigdy tak naprawdę nie umarł - zamiast tego nadal ewoluował.

Obecnie istnieje wiele innych dialektów BASIC-a dla różnych platform, ale niektóre z nich są najczęściej używane. Po GW-BASIC i QuickBasic Microsoftu, potomkowie BASIC-a, tacy jak Visual Basic, Visual Basic for Applications (VBA) i Microsoft Small Basic, żyją dalej. Visual Basic, wprowadzony przez Microsoft w 1991 roku, stał się popularnym wyborem do tworzenia aplikacji Windows, podczas gdy VBA jest szeroko stosowany do tworzenia skryptów i automatyzacji w aplikacjach Microsoft Office. Microsoft Small Basic, wydany w 2008 roku, służy jako narzędzie edukacyjne do nauczania pojęć programistycznych dla początkujących.

W międzyczasie inne nowoczesne języki, takie jak Python i JavaScript, przejęły role podobne do tych, które kiedyś wypełniał BASIC. Języki te stawiają na prostotę, czytelność i łatwość użycia, dzięki czemu są popularnym wyborem na wstępne kursy programowania i szybkie tworzenie aplikacji.

Pomimo spadku jego praktycznego wykorzystania, dziedzictwo BASIC-a żyje dzięki jego wpływowi na kolejne języki programowania i jego roli w udostępnianiu komputerów szerszej publiczności. Upamiętniając 60. rocznicę powstania języka BASIC, wznieśmy kieliszek za Kemeny'ego i Kurtza, którzy wsparli kilka pokoleń młodych programistów komputerowych.

Autor:
Benj Edwards jest reporterem Ars Technica zajmującym się sztuczną inteligencją i uczeniem maszynowym. W wolnym czasie pisze i nagrywa muzykę, kolekcjonuje zabytkowe komputery i lubi przyrodę. Mieszka w Raleigh, NC.

***

Link do oryginalnego artykułu. Wewnątrz są też ciekawie odnośniki, które bardziej zainteresowani powinni też przeczytać.
https://arstechnica.com/gadgets/2024/05/the-basic-programming-language-turns-60/

Link do pobrania "The Applesoft Tutorial":
https://archive.org/details/The_Applesoft_Tutorial

Artykuł z Dartmouth na 50-tą rocznicę BASIC-a:
https://www.dartmouth.edu/basicfifty/basic.html